Print
Email
0
0
ኢኮኖሚያዊና ማህበራዊ ቀá‹áˆµ የቱንሠያህሠየገዘሠቢሆንሠቅሉ እንደመáታሄ የሚቸረን ቀá‹áˆ±áŠ• ያለጥያቄና ያለማንገራገሠተቀብáˆáŠ•á£ ከመሰረተ áˆáˆ›á‰µ áŒáŠ•á‰£á‰³á‹ ጋሠመትመሠብቻ áŠá‹á¡á¡ ገቢያችን እንደ áŒáˆ˜áˆ ሽንት ወደኋላ á‹áŒˆáˆ°áŒáˆ³áˆá¡á¡ የኑሮ á‹á‹µáŠá‰µáŠ“ ኢኮኖሚያዊ áˆáˆµá‰…áˆá‰…ሉ ከመሰረተ áˆáˆ›á‰µ áŒáŠ•á‰£á‰³á‹ እኩሠበáጥáŠá‰µ ሽቅብ á‹á‰°áˆ›áˆá¡á¡ መንáŒáˆµá‰µ ስሠáŠá‰€áˆ ለá‹áŒ¥ የሚያመጣ መáትሄ ከመሻት á‹áˆá‰…ᣠከአስሠዓመት እáˆáˆ… አስጨራሽ ኢኮኖሚያዊ ትንቅንቅ በኋላ ዛሬሠáŒá‹µ የለáˆá£ እመኑአበሚሠየማá‹á‰†áˆ¨áŒ ሠመáˆáŠáˆ ስሠማብቂያ በሌለዠየኑሮ á‹á‹µáŠá‰µáŠ“ áŒáˆ½á‰ ት á‹áˆµáŒ¥ ኑሮአችንን እንድንገዠበማበረታታት ላዠá‹áŒˆáŠ›áˆá¡á¡
እስከአáˆáŠ• ድረስ እንዴት እንደሆአማስረዳት ባá‹á‰½áˆ‰áˆá£ áˆáˆ›á‰± ኢኮኖሚያዊ ቀá‹áˆ±áŠ• አንድ ቀን á‹áˆá‰³á‹‹áˆ በሚሠማስተማመኛ ቃሠኑሮን እየገá‹áŠ• እንገኛለንá¡á¡ በáˆáŠ• መንገድ áˆáˆ›á‰± የኑሮ á‹á‹µáŠá‰±áŠ“ áŒáˆ½á‰ ቱን መቼና እንዴት? በከáŠáˆ ወá‹áˆ በሙሉ ሊáˆá‰³á‹ እንደሚችሠáንጠማáŒáŠ˜á‰µ áŒáŠ• አáˆá‰°á‰»áˆˆáˆá¡á¡ መኖሠእያዳገተን ችáŒáˆáŠ• እንድናá‹áˆáŠ“ እንድናሳድሠከመáˆáŠ¨áˆáŠ“ ቃሠከመáŒá‰£á‰µ ገዠሲáˆáˆ አáˆáŒ»áŒ¸áˆáŠ• ከመራገሠበስተቀሠአዙሮ ሊደá‹áŠ• በተቃረበዠየኑሮ á‹á‹µáŠá‰µ ላዠመንáŒáˆµá‰µáˆ ሆአአስáˆáŒ»áˆšá‹Žá‰¹ በáŒáˆáˆ ሆአበጋራ ኃላáŠáŠá‰µ በመá‹áˆµá‹µ ከስህተታቸዠተáˆáˆ¨á‹á£ አዲስ ስáˆá‰µ ሲቀá‹áˆ± ማየት አáˆá‰°á‰»áˆˆáˆá¡á¡ ዛሬሠዜማዠ“ተዠቻለዠሆዴ!†áŠá‹á¡á¡
ኢህአዴጠየኑሮ á‹á‹µáŠá‰µáŠ“ áŒáˆ½á‰ ትን ተቆጣጥሮ áˆáˆ›á‰µáŠ• ማስáˆáŠ• የሚያስችሠኢኮኖሚያዊ á–ሊሲ መቀየስ አለመቻሉን ተቀብሎ እá‹áŠá‰³á‹áŠ• በመጋáˆáŒ¥á£ የተሻለ á–ሊሲ ከመቀየስ á‹áŒ አቋራጠመንገድ እንደሌለዠለመረዳት እጅጠዘáŒá‹á‰·áˆá¡á¡ ከሃያ አንድ ዓመት አስተዳደሠበኋላ ዛሬሠበድህáŠá‰µ ስለመማቀቃችንና ኑሮአችን የተመሰቃቀለበት áˆáŠáŠ•á‹«á‰± የቀድሞዠስáˆá‹“ት ያስረከበን ባዶ ካá‹áŠ“ áŠá‹ ከሚሠስንኩሠያረጀና á‹«áˆáŒ€ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ መላቀቅ አáˆá‰»áˆˆáˆá¡á¡ ለኢኮኖሚያዊ ቀá‹áˆµ መáŠáˆ» የáŠá‰ ረá‹áŠ“ ከሩብ áˆá‹•á‰° ዓመት በáŠá‰µ የáˆáˆ¨áˆ°á‹ ስáˆá‹“ት አስተዋá…ኦ ከጊዜና ከሂደት ጋሠሞቶ እየተቀበረ áŠá‹á¡á¡ ዛሬ ለáˆáŠ•áŒˆáŠá‰ ት ኢኮኖሚያዊ ቀá‹áˆµ ሃገáˆáŠ• በማስተዳድሠላዠከሚገኘዠመንáŒáˆµá‰µ በላዠሌላ ተጠያቂ ከየትሠሊáˆá‰ ረአአá‹á‰½áˆáˆá¡á¡ á‹°áˆáŒ ለኢኮኖሚያችን á‹á‹µá‰€á‰µ የቆሰቆሰዠጦáˆáŠá‰µ ለኢኮኖሚያዊ á‹á‹µá‰€á‰± áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ የሆáŠá‹áŠ• ያህሠለኑሮአችን መመሳቀáˆáŠ“ ለáŒáˆ½á‰ ት ኢህአዴጠየሚከተለዠየኢኮኖሚ á–ሊሲ ብቸኛ ተጠያቂ áŠá‹á¡á¡ ኢህአዴáŒáˆ á‹áˆ…ንን መቀበሠአለበትá¡á¡ አራት áŠáŒ¥á‰¥á¡á¡
የአቅáˆá‰¦á‰µ ችáŒáˆá£ የáˆáˆá‰µ እጥረትᣠáŒáˆ½á‰ ትᣠየኑሮ á‹á‹µáŠá‰µáŠ“ መሰሠኢኮኖሚያዊ ችáŒáˆ®á‰½ መንስኤያቸዠየመንáŒáˆµá‰µ á–ሊሲና እቅዶች ድáŠáˆ˜á‰µ ከመሆን á‹áŒ ሌላ መጠáˆá‹« ሊኖራቸዠአá‹á‰½áˆáˆá¡á¡ áŒáˆ½á‰ ትና የኑሮ á‹á‹µáŠá‰µ እንደ መንáˆáˆµ በድንገት የሚከሰቱና በትእáŒáˆµá‰µ ስለጠበቅናቸዠየሚሰወሩ አá‹á‹°áˆ‰áˆá¡á¡ ለኑሮ á‹á‹µáŠá‰µ መንስኤ የሆáŠá‹áŠ• መሰረታዊ ችáŒáˆ ከመáታት á‹áˆá‰… የማያጠáŒá‰¡ á–ሊሲዎችንና እቅዶችንሠበመጣá ዘለቄታ ያለዠመáትሄ ማáˆáŒ£á‰µ አá‹á‰»áˆáˆá¡á¡ ሰሞኑን የተከበሩ ጠቅላዠሚኒስትሠሃá‹áˆˆáˆ›áˆá‹«áˆ ደሳለአለተከበረዠáˆáŠáˆ ቤት በሰጡት ኢኮኖሚያዊ ትንታኔ ላá‹á£ ከዚህ ቀደሠያáˆá‰³á‹© ትንታኔዎች ሰáˆá‰°áŠ“áˆá¡á¡ አካá‹áŠ• አካዠለማለት የሄዱት áˆá‰€á‰µ የሚያስደስት áŠá‹á¡á¡ ዘá‹á‰µáŠ“ ስንዴ ለዓመታት በድጎማ እያስመጡ መቀጠáˆáŠ• የኢትዮጵያ ኢኮኖሚ እንዴት ሊሸከመዠእንደሚችáˆáŠ“ የá‹áŒ áˆáŠ•á‹›áˆªá‹ ከሌላ አስáˆáˆ‹áŒŠ አቅáˆá‰¦á‰µ ላዠእየተቀáŠáˆ° እንደሆአሊያስረዱን አáˆá‹°áˆáˆ©áˆá¡á¡ በከáተኛ ወጠየሚሸመተá‹áŠ“ የሚረጨዠስንዴሠበኢህአዴጠá–ሊሲ áˆá‹© ጥበቃ የሚደረáŒáˆˆá‰µ አáˆáˆ¶ አደሠያመረታትንሠያህሠወደ ገበያ አላመጣ በማለቱᣠየተከሰተá‹áŠ• የአቅáˆá‰¦á‰µ መመናመንና የዋጋ ንረት ለማá‹áˆ¨á‹µáŠ“ አáˆáˆ¶ አደሩ áˆáˆá‰±áŠ• እንዲያወጣ ለማስገደድ እንደሆአገáˆáŒ¸á‹‹áˆá¡á¡ የኛሠጥያቄ ለአቅáˆá‰¦á‰µ መመናመን ቀጥተኛዠáˆáŠáŠ•á‹«á‰± አáˆáˆ¶ አደሩ ቢመስáˆáˆ á‹áˆ…ንን ስáˆáŒ£áŠ• እንዲቀዳጅ የተደረገዠየሃገሪቱ የáˆáˆá‰µ አቅáˆá‰¦á‰µ ስáˆá‹“ቱ አáˆáˆ¶ አደሩን ለመከላከሠበሚሠመáˆáŠáˆ ስሠበገበያ ስáˆá‹“ት እንዳá‹áˆ˜áˆ« በመደረጉ እንደሆአáŒáˆáŒ½ áŠá‹á¡á¡ መለስተኛና መካከለኛ ሜካናá‹á‹á‹µ እáˆáˆ»á‹Žá‰½ በሃገሠበቀሠአራሾች አማካáŠáŠá‰µ እንዳá‹áˆµá‹á‰ ኢህአዴጠመáˆáˆˆáŒ‰áŠ“ የተáˆá‰€á‹° áŒáŠ• የማá‹á‰°áŒˆá‰ ሠእንዲሆን የተለያዩ ቀጥተኛና ቀጥተኛ á‹«áˆáˆ†áŠ‘ መሰናáŠáˆŽá‰½ በአስáˆáˆšá‹Žá‰½ መቀáቀá‹á‰¸á‹ ለዚህ ችáŒáˆ መንስኤ ተጠቃሽ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ áŠá‹á¡á¡
ጠቅላዠሚኒስቴሠሃá‹áˆˆáˆ›áˆá‹« ደሳለáŠá¤ áŒáˆ½á‰ ት ወደ 18 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ መá‹áˆ¨á‹±áŠ•áŠ“ እድገታችን በ11 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ እንደሚያድጠተንብየዋáˆá¡á¡ እሰየá‹!! ትንቢታቸዠእንዲሰáˆáˆ áˆáŠžá‰´ áŠá‹á¡á¡ የሚያáŠáŒ‹áŒáˆ¨áŠ• á‰áˆ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• á‹áˆ… ብቻ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ 18 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ ወáˆáˆƒá‹Š áŒáˆ½á‰ ት ቋሚ ገቢ ባለá‹áŠ“ ደሞዙ በማያድጠሕá‹á‰¥ á‹áˆµáŒ¥ መሆኑን በáŠáŠ« እጃቸዠባስረዱን ደጠáŠá‰ áˆá¡á¡ የዛሬ አመት ከ800 እስከ 1000 á‹áŒ ራ áŠá‰ ረዠየጤá ዋጋ ዛሬ 1600 ብሠáŠá‹á¡á¡ ዛሬሠየሰራተኛዠደሞá‹áŠ“ የአáˆáˆ¶áŠ ደሩ ገቢ እዛዠየዛሬ አመት በáŠá‰ ረበት ላዠáŠá‹á¡á¡ በአንድ አመት á‹áˆµáŒ¥ የጤá ዋጋ በአማካዠ60 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ ሲያድጠየማህበረሰቡ ገቢ ባለበት á‹áŒˆáŠ›áˆá¡á¡ ወá‹áˆ በዚሠáˆáˆá‰µ ላዠየማህበረሰቡ የመáŒá‹›á‰µ አቅሠበ60 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ አሽቆáˆá‰áˆáˆá¡á¡ እሳቸዠእንዳሉት ካለáˆá‹ ወሠወደዚህ ወሠስንሸጋገáˆá£ አብዛኛዠáˆáˆá‰µ ላዠከáተኛ áŒáˆ›áˆª አáˆá‰³á‹¨áˆ á‹áˆ†áŠ“áˆá¡á¡ ጤáሠáˆáˆµáˆáˆ ሽሮሠበáˆá‰ ሬሠከዛሬ ወሠበáŠá‰µ በáŠá‰ ሩበት ዋጋ ላዠተገáŠá‰°á‹ á‹áˆ†áŠ“áˆá¡á¡
አንድሠከáተኛ የዋጋ ንረት ቋሚ ገቢ ያለá‹áŠ•áŠ“ የመáŒá‹›á‰µ አቅሙ ወትሮá‹áŠ•áˆ የተመታዠከገበያ እያወጣዠበመሆኑና áŒá‰¥á‹á‹á‰µ በመቀáŠáˆ± ዋጋ ባለበት ቆሟሠአሊያሠበáˆáˆˆá‰± ወራት መካከሠየተከሰተዠየዋጋ ንረት እዚህ áŒá‰£ የሚባሠስላáˆáˆ†áŠ ወáˆáˆƒá‹Š áŒáˆ½á‰ ቱ እንዲቀንስ አንዱ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ሆኖ ሊታሰብ á‹á‰½áˆ‹áˆá¡á¡ ጥሬ እá‹áŠá‰³á‹ ያለዠáŒáŠ• ወዲህ áŠá‹á¡á¡ አá‹áŠ‘ እያየ በአንድ ዓመት ጊዜ á‹áˆµáŒ¥ የሸቀጣ ሸቀጥ ዋጋ ከ45 እስከ 100 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ ለጨመረበት በስáˆá‰µáŠ“ በተጠና አቀራረብ የተáŠáˆ¨áŒˆá‹ የáŒáˆ½á‰ ት ቅንስናሽ ሊቆረጠáˆáˆˆá‰µ አá‹á‰½áˆáˆá¡á¡ ቋሚ ገቢዠእዛዠእየዳከረᣠየአቅáˆá‰¦á‰± ዋጋ ሰማዠእንደወጣ ተሰቅሎ በቀረበት áˆáŠ”ታ á‹áˆµáŒ¥ ሆኖ በሰቀቀን ዋጋዉን አንጋጦ እየተመለከተ ሳለᣠበተቀመረ ስሌት ስለ áŒáˆ½á‰ ት መቀáŠáˆ° መናገሠቢቻáˆáˆ á‹áŒ¤á‰± ከማሸማቀቅ አያáˆááˆá¡á¡
የማህበረሰቡን ችáŒáˆ ለዘለቄታዠከመáታት አኳያ እዚህ áŒá‰£ የሚባሠሚና ባá‹áŠ–ራቸá‹áˆ ከሊቢያ ጀáˆáˆ® በáˆáŠ«á‰³ የአáሪካ መንáŒáˆµá‰³á‰µ የዓለሠአቀá ማህበረሰብን ያስደመሙ á–ሊሲዎችᣠእቅዶችና á•áˆ‹áŠ–ችን ሲቀረጹ ማስተዋሠተችáˆáˆá¡á¡ ኢኮኖሚያዊ ቀá‹áˆ¶á‰½ á‹áˆµá‰¥áˆµá‰¥ ከሆኑ á–ሊሲᣠእቅዶችና ጥናቶች በተጨማሪ ቅድመ á‹áŒáŒ…ትᣠትኩረትᣠየእለተ ተእለት áŠá‰µá‰µáˆá£ የማስáˆáŒ¸áˆ ብቃትᣠá‰áˆáŒ áŠáŠá‰µ በተለዠደáŒáˆž በሕá‹á‰¥ ሃብት እራሳቸá‹áŠ• ከሚያደáˆá‰¡ አስáˆáŒ»áˆšá‹Žá‰½ የጸዳ ንáህ እጅ á‹áˆ»áˆ የሚሠጽኑ እáˆáŠá‰µ አለአá¡á¡
በዚህ ጽáˆáŒ የኢህአዴáŒáŠ• የáˆáˆ›á‰³á‹Š መንáŒáˆµá‰µ ኢኮኖሚ á–ሊሲዎችና ችáŒáˆ®á‰»á‰¸á‹áŠ• ለመáˆá‰°áˆ½ አáˆáˆžáŠáˆáˆá¡á¡ በዚህ ጉዳዠላዠበቂ ጊዜ ተወስዶ á‹á‹á‹á‰µ ሲካሄድበት ኖሮአáˆá¡á¡ ካስáˆáˆˆáŒˆáˆ ወደáŠá‰µ áˆáˆ˜áˆˆáˆµá‰ ት እችላለáˆá¡á¡ áŒáˆ½á‰ ቱ ወደ ችáŒáˆ እያዳዠእየወሰደን እንደሆአለመረዳት ከተáˆáˆˆáŒˆ ከኢኮኖሚ ááˆáˆµáና ትንተናዎች በላዠያለንበት ኢኮኖሚያዊ áˆáˆµá‰…áˆá‰…ሠáንትዠአድáˆáŒˆá‹ የሚሳዩን እá‹áŠá‰³á‹Žá‰½ የእለት ተእለት ኑሮአችንን የáˆáŠ•áŒˆá‹á‰ ትን áˆáŠ”ታን áŠá‹á¡á¡
ከላዠለማንሳት እንደሞከáˆáŠ©á‰µ በáˆáˆ›á‰µáŠ“ (Economic Development) በእድገት (Economic growth) እንዲáˆáˆ በáŒáˆ½á‰ ት (Unadjusted inflation) á‹™áˆá‹« የሚጠቀሱ á‰áŒ¥áˆ®á‰½áŠ“ ááˆáˆ°áŠ•á‰¶á‰½ አንዳንዴሠáˆáŒˆáŒ የሚያስደáˆáŒ‰á£ አንዳንዴሠየሚያስደáˆáˆ™ በመሆናቸዠበá‰áŒ¥áˆ®á‰¹ ላዠáŠáˆáŠáˆ ማካሄዱ የመáትሄዠአካሠለመሆን የሚያáŒá‹ አá‹á‹°áˆ‰áˆá¡á¡ ኢህአዴጠከá ከá ያሉ አመላካች á‰áŒ¥áˆ®á‰½áŠ•áŠ“ ááˆáˆ°áŠ•á‰¶á‰½áŠ• አá‹.ኤáˆáŠ¤áና ወáˆáˆá‹µ ባንአሲዘáŒá‰§á‰¸á‹á¤ ኢኮኖሚያዊ ትንታኔá‹áŠ“ áˆáŠ•áŒ© የኒዮሊበራሎች አስተሳሰብና የትንተና á‹áŒ¤á‰µ ቢሆንሠስሌቱንሠሆአስáˆá‰±áŠ• እንደ መረጃና የዘገባ ማጠናከáˆá‹«áŠá‰µ ከመጠቀሠወደ ኋላ አá‹áˆáˆá¡á¡ á‹áŒ¤á‰± ኢህአዴጠከሚáˆáˆáŒˆá‹ አመላካች á‰áŒ¥áˆáŠ“ ááˆáˆ°áŠ•á‰³á‹áˆ ወጣ ካለ áŒáŠ• አáˆáŠ“ áˆáˆµáŠáˆ የáŠá‰ ሩት ዓለሠአቀá ተቋማትና ድáˆáŒ…ቶች ዘንድሮ በáˆáˆ›á‰µ áˆá‰€áŠáŠá‰µ መáˆáˆ¨áŒƒá‰¸á‹ የተለመደ áŠá‹á¡á¡
á‹áˆ… áˆáˆ‰ በá‰áŒ¥áˆá£ በስሌትና በሰንጠረዥ የማሳመንና የሌለ ዳቦ የማጉረስ አባዜ እንደተጠበቀ ሆኖᣠበእኔ እáˆáŠá‰µ ዛሬሠየሕá‹á‰¡ ጥያቄ በማያወላዳ መáˆáŠ© እየቀረበáŠá‹á¡á¡ ጥያቄá‹áˆ áˆáˆ¨áŠ•áŒ†á‰¹ እንደሚሉት (where is the beef?) ወá‹áˆ “ስጋዠወá‹áˆ ዳቦዠየታለ?†የሚሠáŠá‹á¡á¡
ኢህአዴጠየተለየ መረጃ የሚጠቅሱትን ማሸማቀበየተለመደ እንደሆአአá‹á‰ƒáˆˆáˆá¡á¡ ዛሬ ኢትየጵያ ያለችበት ኢኮኖሚያዊ እá‹áŠá‰³áŠ• በá‰áŒ¥áˆ ማስቀመጥ á‹á‰»áˆ‹áˆá¡á¡ በተለዠአá‹.ኤáˆáŠ¤á በተለያዩ ሃገራት ላዠኢኮኖሚያዊ ትንታኔ የሚያደáˆáŒ‰ ድáˆáŒ…ቶች እ.ኤ.አበሰኔ ወሠ2012 ላዠባወጡት ዘገባ መሰረትᤠየኢትየጵያ አጠቃላዠሃገራዊ áˆáˆá‰µ እድገት ወደ ስድስት ááˆáˆ°áŠ•á‰µ እንደሚያሽቆለá‰áˆ ተንብየዋáˆá¡á¡ የሚያስደስት ዜና ባá‹áˆ†áŠ•áˆ በኢኮኖሚያዊ ትንታኔ ላዠየተመሰረተ ዜና áŠá‹á¡á¡ የተከበሩ ጠቅላዠሚኒስቴሠሃá‹áˆˆáˆ›áˆá‹«áˆ ደሳለአደáŒáˆž የ11 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ እድገትን ተንብየዋáˆá¡á¡ በወቅቱ በወጣዠዘገባ ላá‹á£ ለሃገሪቱ እድገት ማሽቆáˆá‰†áˆ በáˆáŠáŠ•á‹«á‰µáŠá‰µ ከተáŠáˆ±á‰µ áŠáŒ¥á‰¦á‰½ መካከሠበዋáŠáŠ›áŠá‰µ የተወሳዠደáŒáˆž áŒáˆ½á‰ ትና ከáተኛ የሆአመንáŒáˆµá‰µ ከብሄራዊ ባንአየሚወስደዠየሃገሠá‹áˆµáŒ¥ የገንዘብ ብድሠáŠá‹á¡á¡ አዙሪቱ áŒáˆáŒ½ áŠá‹á¡á¡ የáŒáˆ½á‰ ቱ አá‹áŠá‰°áŠ› መንስኤ á‹á‰…ተኛ የáˆáˆá‰µ እድገትና የáˆáˆá‰µ አቅáˆá‰¦á‰µá£ ከáተኛ የገንዘብ ስáˆáŒá‰µá£ á‹á‹á‹áˆáŠ“ ሕትመት ሲደመሠኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታቸዠያáˆá‰°áˆ¨áŒ‹áŒˆáŒ ᣠከáተኛ የገንዘብ ወáŒáŠ• የሚጠá‹á‰á£ ለሙስናና ለብáŠáŠá‰µ የተጋለጡ የመሰረተ áˆáˆ›á‰µ áŒáŠ•á‰£á‰³á‹Žá‰½áŠ•áŠ“ የስራ እድሠáˆáŒ ራ በሚሠስሠየሚተገበሩ ለእድገት አስተዋጽኦ የሌላቸዠስራዎችን á‹á‹áŠ“ንስ ማድረጠáŠá‹á¡á¡
አለሠአቀá የገንዘብ ድáˆáŒ…ት ዘገባá‹áŠ• ሲያቀáˆá‰¥á£ áŒáˆ½á‰ ቱ 40 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ á‹°áˆáˆ¶ áŠá‰ áˆá¡á¡ በáˆáŠ«á‰³ ዓለሠአቀá የመረጃ አደራጅ ተቋማትᤠኢትዮጵያ የáˆá‰µáŒˆáŠá‰ ት የድህáŠá‰µ ደረጃ ከታች ወደ ላዠሲለካ ከአንድ እስከ አáˆáˆµá‰µ በሚገኙ ሃገራት ተáˆá‰³ የሚያስቀáˆáŒ§á‰µ ሲሆን áŒáˆ½á‰ ቱን á‹°áŒáˆž ከላዠወደ ታች ሲለካ 52.4 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ ካስመዘገበችዠቤላሩስ ቀጥሎ በ33.2 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ በáˆáˆˆá‰°áŠ› ደረጃ ያስቀáˆáŒ§á‰³áˆá¡á¡ á‹áˆ…ንን ሪá–áˆá‰µ ተáŠá‰µáˆŽ በመንáŒáˆµá‰µ በኩሠየተሰጠዠማብራሪያᤠከኢኮኖሚያዊ መለኪያዎች አኳያ አáˆáŒ»áŒ¸áˆ™ እንዴት እንደሆአማወቅ ባá‹á‰»áˆáˆ የተባለá‹áŠ• አመታዊ እድገቱ ሳá‹á‰³áŒ á áŒáˆ½á‰ ቱን በጥቂት ወራት áˆáŠ“áˆá‰£á‰µáˆ በሶስት ወራት á‹áˆµáŒ¥ ወደ አንድ ዲጂት እንደሚያወáˆá‹°á‹ ተገáˆáŒ¾ áŠá‰ áˆá¡á¡ á‹áˆ… እንáŒá‹²áˆ… ከሆአዓመታት አáˆáŽá‰³áˆá¡á¡ áŒáˆ½á‰ ቱሠአለᤠየኑሮ á‹á‹µáŠá‰±áˆ ቀጥáˆáˆá¡á¡ ከላዠየቀረበá‹áŠ• ትንታኔ ላጤáŠá‹áŠ“ እንደ ኢህአዴጠáላጎት ከሆአበወቅቱ የታቀደዠáŒáˆ½á‰ ቱን ወደ አንድ ዲጂት አá‹áˆá‹¶ የመሰረተ áˆáˆ›á‰µ áŒáŠ•á‰£á‰³á‹áŠ• አáˆáŠ• ባለበት መጠን ማስቀጠሠመቻሠáŠá‰ áˆá¡á¡ á‹áˆ… ማለት á‹°áŒáˆž ኬኩን በáˆá‰¶ ኬኩን ለማቆየት ከመመኘት ያለሠትáˆáŒ‰áˆ እንዳáˆáŠá‰ ረዠዛሬሠከáŒáˆ½á‰ ቱ መቀጠሠጋሠበማáŠáŒ»áŒ¸áˆ መተንተን á‹á‰»áˆ‹áˆá¡á¡
ስሠáŠá‰€áˆ ኢኮኖሚያዊ áˆáˆ›á‰µáŠ• ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• ስሠáŠá‰€áˆ ኢኮኖሚያዊ እድገትንᣠበኑሮ መሻሻáˆáŠ• ለማረጋገጥ ስንጠብቅ ዓመታት አáˆáˆá‹áŠ“áˆá¡á¡ ዛሬ áˆáˆ›á‰± እየተጓዘ ያለበት መንገድ በሌላ ወቅት የáˆáˆ˜áˆˆáˆµá‰ ት á‹áˆ†áŠ“áˆá¡á¡ አጠቃላዠየተስተካከለ áŒáˆ½á‰ ቱን (Adjusted inflation) áŒáŠ• እንደተባለዠወደ አንድ ዲጂት መወረዱ ቢቀሠእንኳን ባለበት ለማቆáˆáˆ አáˆá‰°á‰»áˆˆáˆá¡á¡ በስታትስቲáŠáˆµ ቢሮ ዘገባ መሰረትᤠእ.ኤ.አበሰኔ ወሠ30 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ አካባቢ የáŠá‰ ረዠáŒáˆ½á‰ ት በሀáˆáˆŒ ወሠወደ 40 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ ገደማ አድጓáˆá¡á¡ የሰኔ ወሠáŒáˆ½á‰ ት ከáˆáˆáˆŒ ወሠጋሠሲáŠáŒ»áŒ¸áˆ በከáተኛ áˆáŠ”ታ ጨáˆáˆ¯áˆá¡á¡ በተቃራኒዠደáŒáˆž የመስከረሙ ወሠደáŒáˆž ወደ 18 ááˆáˆ°áŠ•á‰µ አሽቆáˆá‰áˆáˆá¡á¡ ለáŒáˆ½á‰ ቱ ማሽቆáˆá‰†áˆ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ የለáŠáˆá¡á¡ የጥናቱሠባለቤት በቂ ትንታኔ አላቀረበáˆá¡á¡ መንስኤዠእንቆቅáˆáˆ½ ቢሆንሠከáŒáˆ½á‰ ቱ መቀáŠáˆµ በኋላሠቢሆን የáˆáŒá‰¥áŠ“ የጤá አቅáˆá‰¦á‰¶á‰½ ዋጋ ንረት እንደቀጠለ áŠá‹á¡á¡ የከብት ስጋ ዋጋ አáˆá‰€áˆ˜áˆµ ካለና የሽቅብ ጉዞá‹áŠ• ከተያያዘዠከáˆáˆŸáˆá¡á¡
ሰሞኑን á‹°áŒáˆž ተራዠየጥራጥሬና የበáŒáŠ“ áየሠሆኗáˆá¡á¡ á‹áˆ… የሚያሳየዠáŒáˆ½á‰ ቱ አቅማችንን ከመáˆá‰³á‰°áŠ• አáˆáŽ የማáˆá‹«áˆ መንገድና መሸሸጊያ እያሳጠን መሆኑን áŠá‹á¡á¡ አኗኗራችንን ማስተካከáˆáˆ ሆአከስጋ ወደ ሽሮᣠከከብት ወደ በጠማáˆáŒáˆáŒ አáˆá‰°á‰»áˆˆáˆá¡á¡ á‹áˆ… ለáˆáŠ• ሊሆን እንደቻለና á‹áˆ…ንኑ á‹áŒ£ á‹áˆ¨á‹µ እስከመቼ መታገስ እንዳለብን መáˆáˆµ ሰጠየለáˆá¡á¡ የስታትስቲáŠáˆµ ቢሮሠቢሆን ስለááˆáˆ°áŠ•á‰± መጨመáˆáŠ“ መቀáŠáˆµá£ አáˆáŽ አáˆáŽáˆ የትኞቹ áˆáˆá‰¶á‰½ እንደጨመሩ ከመáŒáˆˆáŒ½ á‹áŒ የáŒáˆ›áˆªá‹ መንስኤ áˆáŠ• እንደሆáŠáŠ“ እንዴት እንደሚቀለበስ መáˆáˆµ የለá‹áˆá¡á¡
ሃገራችን á‹áˆµáŒ¥ ያለዠየተዛባ የመረጃ አቅáˆá‰¦á‰µáŠ“ እጥረት እንደተጠበቀ ሆኖ በእáˆáŒáŒ áŠáŠá‰µ መናገሠየሚቻለዠáŠáŒˆáˆ ቢኖáˆá£ ከሰኔ ወሠወደ ሀáˆáˆŒ ወሠስንሸጋገሠየገዢá‹áŠ“ የተጠቃሚዠá‰áŒ¥áˆ በáŒáˆ½á‰ ቱ áˆáŠ አለመጨመሩንና áˆáˆá‰µáˆ አለማሽቆáˆá‰†áˆ‰áŠ• ብቻ áŠá‹á¡á¡ ታድያ áŒáˆ½á‰ ቱና ኑሮ á‹á‹µáŠá‰± እለት ከእለት የሚያሻቅበዠለáˆáŠ• á‹áˆ†áŠ•? á‹áˆ… የሕá‹á‰¥ ጥያቄ አáŒá‰£á‰¥áŠá‰µ ያለá‹áŠ“ በቅጡ በኢህአዴጠበኩሠመመለስ ያለበት á‹áˆ˜áˆµáˆˆáŠ›áˆá¡á¡
ኢኮኖሚá‹áŠ• ለማሳደጠሲባሠበáˆáŠ«á‰³ ጊዜያዊ መáትሄዎችᣠáŠáŒˆáˆ áŒáŠ• በረጅሠጊዜ á‹áˆµáŒ¥ የሃገሪቱን ኢኮኖሚ ለá‹áŒ¥áˆ¨á‰µ የሚዳáˆáŒ‰ በችáŒáˆ áˆá‰½áŠá‰µ ተáŒá‰£áˆ ላዠá‹áˆˆá‹‹áˆá¡á¡ እáŠá‹šáˆ… መáትሄዎች የትሠአላደረሱንáˆáŠ“ áˆáŠ“áˆá‰£á‰µáˆ ከታች ከዘረዘáˆáŠ³á‰¸á‹ መካከሠአንዱ በተናጠሠብቻá‹áŠ• ወá‹áˆ አብዛኞቹ በድáˆáˆ አሊያሠáˆáˆ‰áˆ በጥቅሠለአጠቃላዠችáŒáˆ®á‰»á‰½áŠ• áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ ሊሆኑ á‹á‰½áˆ‹áˆ‰áŠ“ መáትሔ ሊሰጣቸዠá‹áŒˆá‰£áˆ የሚሠእáˆáŠá‰µ አለáŠá¡á¡
ከመጀመáˆá‹« ረድá á‹áˆµáŒ¥ ከሚጠቀሱት መካከáˆá£ መንáŒáˆµá‰µ የበጀት ጉድለቱን የሚደጎáˆá‰ ትን መንገድ ለማረሠቃሠበገባዠመሰረትᣠከብሄራዊ ባንአገንዘብ መበደáˆáŠ• አለማቆሙᤠበሙስናና በዘረዠኢኮኖሚዠá‹áˆµáŒ¥ የሚáˆáˆ°á‹ የገንዘብ መጠን የáŒá‰¥á‹á‹á‰µ ስáˆá‹“ቱን እያዛባዠመሆኑᤠየሃገሪቱ የá‹áŒ ብድሠኢኮኖሚዠሊሸከመዠከሚችለዠበላዠስለተለጠጠᤠየá‹áŒ ብድሮች ወለድ ከáተኛና የáŠáá‹« ዘመናቸዠአáŒáˆ መሆናቸዠሊጠቀሱ á‹á‰½áˆ‹áˆ‰á¡á¡ የáŒá‰¥á‹á‹á‰µ ስáˆá‹“ታችን ኋላ ቀሠበመሆኑና “ስáŒá‰¥áŒá‰¥ áŠáŒ‹á‹´á‹Žá‰½â€ መብዛታቸá‹á¤ የአáˆáˆ«á‰¾á‰½ ህብረት ስራ ማህበራት የአáˆáˆ¶ አደሩን የáˆáˆá‰µ አቅáˆá‰¦á‰µ በብቸáŠáŠá‰µ በመቆጣጠራቸá‹áŠ“ ብቸኛ ዋጋ ተማአበመሆናቸá‹á¤ በስራ እድሠáˆáŒ ራ ስሠለáˆáˆá‰³áˆ›áŠá‰µáˆ ሆአለáˆáˆá‰µ እድገት ቀጥተኛ ጠቀሜታ የሌላቸዠየስራ እድሎችን መንáŒáˆµá‰µ በስá‹á‰µ á‹á‹áŠ“ንስ እያደረገ የመáŒá‹›á‰µ áላጎትንና አቅáˆáŠ• ብቻ ከሚገባዠበላዠማዳበሩᤠኢኮኖሚያዊና አትራአባáˆáˆ†áŠ መንገድ áˆáˆá‰³áˆ›áŠá‰µáŠ• ለማሳደጠየሚደረጉት ጥረቶች የáˆáˆá‰µ ዋጋ ላዠከባድ ተጽእኖ እያሳደሩ መሆኑᤠበáˆáˆˆá‰°áŠ›áŠá‰µ ሊጠቀሱ የሚችሉ ናቸá‹á¡á¡ በመጨረሻሠአብዛኛዎቹ የመሰረተ áˆáˆ›á‰µ áŒáŠ•á‰£á‰³á‹Žá‰½ ኢኮኖሚያዊ አቅáˆáŠ•á£ ኢኮኖሚያዊ ጠቀሜታን ከáŒáˆá‰µ ከማስገባት á‹áˆá‰… ቅድሚያ የሚሰጠዠአጣዳáŠáŠá‰³á‰¸á‹ መሆኑና በዚህ ላዠá–ለቲካዊ á‹áŠ•á‰£áˆŒ መጨመሩ ሌላዠኢኮኖሚያዊ ወጥመድ áŠá‹á¡á¡
በአጠቃላዠመáትሔ ከመንáŒáˆµá‰µ ሊገአá‹á‰½áˆ‹áˆ የሚሠትáˆáŠ”ታዊ áŒáˆˆáˆ°á‰¥ አá‹á‹°áˆˆáˆáˆá£ áŠáŒˆáˆ áŒáŠ• መንáŒáˆµá‰µ በቅድሚ የድáˆáˆ»á‹áŠ• ማንሳትና ከሕá‹á‰¥ ጋሠተቀራáˆá‰¦ ለመስራት á‹áŒáŒáŠá‰±áŠ• ማረጋገጥ አለበትá¡á¡ እንደሚታወቀዠመንáŒáˆµá‰³á‰µ የገቡትን ቃሠማስáˆáŒ¸áˆ ሲያዳáŒá‰³á‰¸á‹ ማየት አዲስ áŠáŒˆáˆ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ መንáŒáˆµá‰³á‰µ ቃላቸá‹áŠ• መጠበቅ á‹«áˆá‰»áˆ‰á‰ ትን መሰረታዊ áˆáŠáŠ•á‹«á‰µ መáŒáˆˆáŒ½ አለመቻላቸዠáŒáŠ• ዴሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Š áŠáŠ• ከሚሉ መንáŒáˆµá‰³á‰µ የሚጠበቅ ተáŒá‰£áˆ አá‹á‹°áˆˆáˆá¡á¡ የስáˆáŒ£áŠ• ባለቤትና የችáŒáˆ© ተጠቂ የሆáŠá‹áŠ• ሕá‹á‰¥ ማáŠá‰ áˆáˆ ሆአመáራት የዴሞáŠáˆ«áˆ²á‹«á‹Š መንáŒáˆµá‰³á‰µ አá‹áŠá‰°áŠ› መáŒáˆˆáŒ« መሆኑ በኢህአዴáŒáˆ በኩሠተደጋáŒáˆž መረጋገጥ አለበትá¡á¡ መንáŒáˆµá‰µ የዜጎችን ኑሮ እያመሰቃቀለ የሚገኘá‹áŠ• ችáŒáˆ ወቅታዊና ቀáˆáŒ£á‹ መáትሄ በመስጠት መáታት ባá‹á‰½áˆ እንኳ መáትሔ መስጠት á‹«áˆá‰°á‰»áˆˆá‰ ትን áˆáŠáŠ•á‹«á‰µáŠ“ በቀጣዠለመስራት ያቀደá‹áŠ• ያለማሳወቅ እንዲáˆáˆ ሕá‹á‰¡ ለሚከá‹á‹áˆ ሆአለሚበጀዠመዘጋጀት እንዲችሠአለማድረጠበáˆáˆáŒ« ስáˆáŒ£áŠ•áŠ• አáŒáŠá‰¶ ለሚያስተዳድሠመንáŒáˆµá‰µ ሊያሳስብዠá‹áŒˆá‰£áˆá¡á¡
እጅጠበጣሠጥሩ ትንታኔና áŒáŠ•á‹›á‰¤ áŠá‹á¡ መንáŒáˆµá‰µ’ተሞáŠáˆ®’እያለ ኢኮኖሚን በካድሬ ከሚያሰራ በá‹áŒá‹ ዓለሠእá‹á‰€á‰µ እና áˆáˆá‹µ ያላቸá‹áŠ• በኢኮኖሚዠዘáˆá ካላሳተሠችáŒáˆ á‹áŒˆáŒ¥áˆ˜áŠ“áˆá¢ ስለአንዲት ኢትዮጵያችን ዕድገት እና ብáˆá…áŒáŠ“ ስለሕá‹á‰£á‰½áŠ• የተሻለ ኑሮ ከááˆáˆ°áŠ•á‰µ ወá‹áˆ ከአሀዠድáˆá‹°áˆ« ባለሠበተáŒá‰£áˆ ሰáˆá‰¶á‰µ ብቻ ሳá‹áˆ†áŠ• ኖሮበት እንዲያáˆá መáˆáŠ«áˆ™áŠ• áˆáˆ‰ እንመኛለንá¢áŠ ዠኤሠኤá ወá‹áŠ•áˆ የዓለሠባንአሲያሞáŒáˆµá¤áˆ²á‹«á‰ ድáˆá£ ወá‹áŠ•áˆ ብድሠሲሰáˆá‹ እያደáŠá‰ የተሳሳተ መረጃ በመስጠት ማáŒá‰ áˆá‰ ሠስለዕድገት በቂ መረጃ ሲጠየቅ የጠላት ወሬ,ሟáˆá‰µ,ዕድገታችን የማá‹á‹‹áŒ¥áˆ‹á‰¸á‹ ተላላኪዎች,እያሉ መቀሳáˆá‰µ እራስን ከማሰገመት ሀገáˆáŠ• ከማሳáˆáˆ ህá‹á‰¥áŠ• ከመናቅ ሌላ የወንበዴ ባህሪ ተብሎ ያስáˆáˆáŒƒáˆ!! “ኢትዮጵያ አáሪካ á“ወሠሀá‹áˆµ ሆናለች” የሚሉትን ቧáˆá‰µ እናንተሠሰáˆá‰³á‰½áˆ—ሠደ/ሠዘለዓሠተáŠáˆ‰